HISTORIA PARAFII I KOŚCIOŁA
Parafia została erygowana 15 listopada 1975r. przez bł. Stefana kard. Wyszyńskiego, Arcybiskupa Metropolitę Gnieźnieńskiego i Warszawskiego, Prymasa Polski. Wcześniej, w 1967r. został ustanowiony ośrodek duszpasterski.
Parafialne uroczystości odpustowe: 14 września ku czci Pana Jezusa Ukrzyżowanego i 15 września ku czci Matki Bożej Bolesnej.
Księgi metrykalne: ochrzczonych, maleństw i zmarłych od 1967r.
Kościół został wzniesiony w 1661r. i konsekrowany 14 września 1691r. przez gnieźnieńskiego biskupa pomocniczego Wojciecha Stanowskiego. W 1725r. i w 1971r., a także w latach 2010 – 2022r., zabytkowy kościół Ukrzyżowania przeszedł gruntowną renowację. W latach 1970 – 1971 zmieniony został wystrój prezbiterium. Kolejna zmiana wystroju prezbiterium nastąpiła w czerwcu 2022r. W czasie Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 – Kościół Ukrzyżowania był kościołem stacyjnym. W 2016r. w Nadzwyczajnym Roku Jubileuszu Miłosierdzia w kościele Ukrzyżowania była otwarta „Brama Miłosierdzia”. Dwukrotnie odbyło się Nawiedzenie Kopii Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, w 1978r. i 2/3 czerwca 2022r.
Kościół jest ściśle związany z Kalwarią Pakoską, jako XII stacja Drogi Krzyżowej. Kalwaria Pakoska została założona w 1628r. przez Ks. Wojciecha Kęsickiego. W latach 2007 – 2013 Kalwaria przeszła gruntowną renowację i w 2013r. został utworzony Park Kulturowy. W 2018r. Kalwaria Pakoska została ogłoszona przez Arcybiskupa Gnieźnieńskiego Wojciecha Polaka Prymasa Polski, Archidiecezjalnym Sanktuarium Męki Pańskiej – Kalwaria Pakoska.
Do kościoła przylega ołtarz polowy, przy którym modlił się m.in. w 1968r. bł. Stefan kard. Wyszyński, Prymas Tysiąclecia. W pobliżu kościoła Ukrzyżowania znajdują się: plebania (dom zakonny) z końca XVIII wieku (przebudowana w połowie XX wieku), amfiteatr wraz z ołtarzem polowym i mały kalwaryjski cmentarz.
Zabytki w barokowym kościele z XVII wieku: ołtarz główny w kształcie Golgoty z rzeźbioną w drewnie grupą Ukrzyżowania (pięć figur), dwa boczne ołtarze z wizerunkami Piety i Matki Bożej Bolesnej, ambona – rokokowa, chrzcielnica, drewniany chór, barokowe obrazy przedstawiające franciszkańskich świętych: Bonawenturę i Ludwika de Valois. W kościele znajdują się z XXI wieku: obraz Jezusa Miłosiernego, a także obrazy: św. S. Faustyny Kowalskiej, św. Jana Pawła II, bł. Stefana Wyszyńskiego, wraz z ich relikwiami umieszczonymi w prezbiterium. Na bocznych ścianach znajdują się gabloty z dziękczynnymi wotami za laski otrzymane na Kalwarii Pakoskiej i w kościele Ukrzyżowania.
W zakrystii znajdują się: rokokowa komoda, zabytkowa monstrancja, kielichy, a także relikwiarze: Krzyża Świętego, św. Franciszka z Asyżu i św. Antoniego z Padwy.
W kalwaryjskiej parafii posługują obecnie franciszkanie z Prowincji pw. św. Franciszka z Asyżu, w wcześniej z Prowincji Wniebowzięcia NMP.
Rektorzy kościoła: o. Leon Wojsyk 1967-1968; o. Aureliusz Gęstwa 1968-1971; o. January Wolnik 1971-1976.
Proboszczowie parafii: o. Klaudiusz Grześczak 1976-1977; o. Konstanty Saternus 1977-1982; o. Edmund Rutkowski 1982-1988; o. Apoloniusz Kida 1988-1989; o. Anatol Makosz 1989-1991; o. Mariusz Krakowiak 1991-1993; o. Sylweriusz Dunst 1993-1997; o. Gabriel Kiliński 1997-2003; o. Urban Pudełko 2003-2006; o. Kalikst Salak 2006-2010; o. Ireneusz Główczewski 2010-2016; o. Robert Nikel 2016 – 2022.
Kapłani, zakonnicy pochodzący z Parafii: o. Korneliusz Mroziński (franciszkanin), + o. Władysław Brzeziński (franciszkanin), o. Wojciech Chwaliszewski (kombonianin), o. Tycjan Kubiak (franciszkanin).
Pakość – Kalwaria lipiec 2022r.
Parafie dekanatu barcińskiego:
Barcin – św. Jakuba Większego
Barcin – św. Maksymiliana Marii Kolbego
Jabłówko – NMP Różańcowej
Janikowo – Najświętszego Serca Pana Jezusa
Janikowo – bł. Michała Kozala
Janikowo – św. Jana Chrzciciela
Lubostroń – św. Urszuli Ledóchowskiej
Pakość – św. Bonawentury
Pakość – Pana Jezusa Ukrzyżowanego i MB Bolesnej
Piechcin – MB Częstochowskiej i św. Barbary
Szczepanowo – św. Bartłomieja Apostoła